هزاران پناهجوی سودانی چند روز پس از فرار از کشور درگیر خود شاهد رسیدن اولین امدادگران اضطراری به روستایی در چاد بودند. مادران به کودکان نوپا گرایش داشتند، در حالی که مردان فوری ترین نیازهای آنها را ذکر کردند – آب، واکسن، برزنت برای فصل بارانی در آینده.
درگیری‌هایی که ماه گذشته در پایتخت سودان آغاز شد، بسیار فراتر از مرزهای این شهر گسترش یافت و بی‌ثباتی در منطقه ناآرام غربی دارفور را تشدید کرد و ده‌ها هزار نفر را به کشورهای همسایه از جمله چاد در آفریقای مرکزی فراری داد.
با خالی شدن روستاها در غرب سودان، روستاهای شرق چاد در حال پر شدن هستند: اردوگاه‌ها، گاهی اوقات در چند روز، با هزاران چادر ساخته شده از ورقه‌های رنگارنگ که بر روی شاخه‌ها نصب شده‌اند، جوانه می‌زنند و تکه‌ای شکننده از عدم اطمینان را تشکیل می‌دهند.
درگیری فزاینده در دارفور جدیدترین مصیبت برای منطقه ای است که دو دهه خشونت نسل کشی آسیب دیده است. همچنین بحران انسانی در چاد را که صدها هزار نفر آواره دارفور قبلاً در آنجا پناه گرفته بودند، عمیق تر کرده است.
آژانس پناهندگان سازمان ملل هفته گذشته اعلام کرد که 60000 سودانی از زمان آغاز درگیری وارد چاد شده اند – که ارزیابی قبلی را دوبرابر کرده است و اخیراً 25000 پناهجو فقط در روستای چاد بوروتا ثبت نام کرده اند. بیشتر آنها از کانگو هارازا، روستایی در آن سوی مرز، در دارفور گریخته بودند.
دو روزنامه نگار نیویورک تایمز هفته گذشته آژانس سازمان ملل را به بوروتا، جایی که ده ها هزار پناهنده بدون غذا، آب و سایر اقلام ضروری هستند، همراهی کردند.
در شرایطی که قدرتمندترین گروه‌های سودان، ارتش و RSF برای کنترل در خارطوم، پایتخت این کشور می‌جنگند، وضعیت بی‌ثبات در دارفور به خشونت‌های بیشتر تبدیل شده است.
به گفته امدادگران، پزشکان و فعالان محلی، شبه‌نظامیان که عمدتاً از جنگجویان عرب تشکیل شده‌اند، از خلاء قدرت برای حمله به شهرها، غارت خانه‌ها و کشتن تعداد نامعلومی از غیرنظامیان استفاده کرده‌اند. در پاسخ، برخی از غیرنظامیان شروع به تسلیح خود کرده اند و گروه های غیر عرب نیز در مقیاس کوچک علیه شبه نظامیان تلافی کرده اند.
همراه با خارطوم و دو شهر مجاور در سراسر رود نیل، شهرهای دارفور بیشترین آسیب را از درگیری بین ارتش سودان و یک گروه شبه نظامی موسوم به نیروهای پشتیبانی سریع دیده اند. بیمارستان ها غارت شده و بازارها سوزانده شده اند.
اما در حالی که خارطوم قبل از آوریل شهری آرام بود، دارفور توسط چندین دهه خشونت درهم شکسته شده است.
بیش از 300000 نفر در دارفور در دهه 2000 کشته شدند، زمانی که دیکتاتور سابق سودان، عمر حسن البشیر، به شبه نظامیان معروف به جنجاوید دستور داد تا شورش گروه های غیر عرب را سرکوب کنند. یک خیزش مردمی در سال 2019 منجر به برکناری آقای البشیر شد، اما در دارفور وضعیت همچنان رو به وخامت است، از جمله حملات با انگیزه قومی در سال‌های اخیر.
آخرین هجوم پناهجویان همچنین فشار را بر چاد، کشوری محصور در خشکی و پهناور آفریقای مرکزی که 870 مایل با سودان مرز مشترک دارد و در میان فقیرترین کشورهای جهان است، افزایش داده است. منطقه شرقی آن، نیمه خشک و منزوی، در حال حاضر بیش از 400000 پناهنده از دارفور در 13 اردوگاه زندگی می کنند که اکنون با کمک آژانس پناهندگان سازمان ملل پر از مهاجران جدید شده است.
حدود 90 درصد از پناهندگان دارفور که اخیراً توسط سازمان ملل در چاد ثبت شده اند، زن و کودک هستند. برای اکثر خانواده ها، بازگشت به سودان قابل بحث نیست.
«به چه چیزی و کجا برگردیم؟» خدیجه ابوبکر، مادر پنج فرزند خردسال گفت که او در این ماه با همسرش از کانگو حرازه گریخت. “تا زمانی که امنیت وجود نداشته باشد، ما می مانیم.”
خشونت در دارفور نشانی از کاهش ندارد. در ال جنینا، پایتخت دارفور غربی و در 15 مایلی چاد، گروه‌های مسلح امکانات مراقبت‌های بهداشتی را غارت کرده و اردوگاه‌های پناهندگان را سوزانده‌اند. بیمارستان‌ها از دسترس خارج شده‌اند و کارگران بشردوستانه از شهر به مقصد چاد گریخته‌اند و هزاران نفر را در میان جنگ‌ها نیازمند و گرفتار کرده‌اند.
به گفته اتحادیه پزشکان سودان، طی چند روز گذشته، حداقل 280 نفر تنها در ال جنینا کشته شده اند. امدادگران و مقامات چاد اکنون انتظار دارند که توقف درگیری ها در آنجا می تواند ده ها هزار نفر را مجبور به فرار به چاد کند.
به گفته ژان پل هابامونگو، هماهنگ کننده عملیات آژانس سازمان ملل در شرق چاد، در بوروتا، که چهار مایلی از مرز سودان فاصله دارد، بسیاری از پناهجویان از فوران خشونت های قبلی در دارفور گریخته بودند.
او یکی از اولین کارگران بشردوستانه بود که به بوروتا رسید و در 11 مه وارد شد. چیزی که دید او را متحیر کرد: صدها کودک که بیشتر آنها در روزهای قبل آمده بودند، در مقابل او صف کشیده بودند، آنقدر مردم که گرفتار شدند. مقامات محلی و سازمان های امدادی غافلگیر شدند.
اردوگاه پناهندگان حداقل چهار ساعت با نزدیکترین پایگاه امدادی منطقه فاصله دارد و برخی از مسیرهای شنی و پر دست انداز که برای عبور از منطقه استفاده می شود به زودی در فصل بارندگی زیر آب می رود. هنگامی که از چند وادی یا رودخانه خشک شده در مسیر بوروتا عبور کردیم، قطرات باران ظاهر شد و گودال‌ها شروع به تشکیل شدن کردند.
خانم ابوبکر، مادر پنج فرزند، روزهای خود را در انتظار یافتن غذای شوهرش در روستای مجاور سپری کرده است. در حالی که سعی می کرد دو کودک نوپا را در نزدیکی غبار بازی نگه دارد، گفت که او به آب و صابون نیز نیاز دارد.
سایر سودانی ها درخواست های مشابهی را تکرار کردند. عدووم احمد عیسی، پدر چهار فرزند 43 ساله که گفت در اوایل ماه مه وارد چاد شده است، گفت: «ما برای کودکان به واکسیناسیون نیاز داریم، برای زمانی که باران می آید به برزنت نیاز داریم.
در چادرهای نزدیک، بچه‌های ژنده پوش روی دامان مادرشان چرت می‌زدند، در حالی که والدین دیگر ماددا هلبا، یک فرنی غلیظ، تهیه می‌کردند و ملخ‌های کوچک را در گرمای 100 درجه کبابی می‌کردند. به نظر می‌رسد که بیشتر آنها با کمی بیش از چند وسیله آشپزی، ملحفه و حصیر و در برخی موارد یک الاغ فرار کرده‌اند.
آقای عیسی و نزدیک به دو ده پناهجوی دیگر که در این ماه مصاحبه شدند، گفتند که خشونت در دارفور قبل از جنگ در خارطوم بوده است. اما بسیاری گفتند که درگیری جدید فقط اوضاع را بدتر کرده است.
مشخص نیست که چند نفر در دارفور جان خود را از دست داده اند، اما تخمین زده می شود که تعداد آنها صدها نفر باشد. به گفته اتحادیه پزشکان، حداقل 822 غیرنظامی در درگیری های یک ماهه کشته و بیش از 3200 زخمی شده اند.
آژانس‌های امدادی برای کمک به پناهندگانی که در چاد تجمع کرده‌اند، هجوم آورده‌اند، اغلب در مکان‌هایی که مایل‌ها از هم فاصله دارند. در برخی مناطق، مانند روستای مرزی چاد کوفرون، پناهندگان موفق شده اند مبلمان، تشک و چارچوب تخت را بیاورند.
در یک صبح اخیر، چند مرد و نوجوان سوار بر گاری‌های اسبی از بستر خشک شده رودخانه – مرز بین دو کشور – عبور کردند و بین کوفرون و روستای سودانی تندلتی، درست در طرف دیگر، رفت و آمد داشتند. برخی از روستاییان گفتند که در روزهای اولیه درگیری زیر تیراندازی فرار کردند. تندلتی اکنون از اکثر ساکنان خالی شده است.
چند سرباز چادی در کنار بستر رودخانه، زیر سایه درختان انبه که زیر وزن میوه های رسیده خم شده بودند، نگهبانی می دادند.
فاطمه دولدوم، مادر پنج فرزند 50 ساله که گفت در اواخر مارس فرار کرده است، گفت: «تندلتی اکنون اینجا، در چاد است. اقوام در ماه آوریل برای بازگرداندن تخت خود عبور کردند.
الکساندرا رولت سیمپریک، مدیر کشور کمیته بین‌المللی نجات، یک سازمان امدادی که خدمات بهداشتی را در کوفرون ارائه می‌کند، گفت: «این اولین بار است که بسیاری از مردم هر چیزی را که می‌توانند با خود می‌آورند. همچنین این اولین بار است که بسیاری از آنها می گویند “ما برنمی گردیم.”
آقای هابامونگو از آژانس سازمان ملل گفت که کانگو هارازا نیز اکنون عمدتاً خالی است و در روزهای اخیر مردم از سایر جوامع سودانی به بوروتا رسیده اند.
آقای هابامونگو در حالی که هفته گذشته از این سایت بازدید کرد، گفت که یک مقام چاد به او گفت که جنگ در دارفور تازه شروع شده است. آقای هابامونگو گفت: «این باعث شد مکث کنم و تعجب کنم. “چگونه می خواهیم کنار بیاییم؟”
